Nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến

Thời gian vừa qua, các vụ lừa đảo trực tuyến đã và đang diễn biến phức tạp trên môi trường số. Theo ghi nhận của Cục An toàn thông tin – Bộ Thông tin và Truyền thông trong 6 tháng đầu năm 2023, tình hình lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam tăng 64,78% so với cùng kỳ năm ngoái; tăng 37,82 % so với 6 tháng cuối năm 2022.

Có 3 nhóm lừa đảo chính (giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài khoản và các hình thức kết hợp khác) với 24 hình thức lừa đảo đang diễn ra trên không gian mạng Việt Nam, nhắm vào các nhóm đối tượng: Người cao tuổi, trẻ em, sinh viên/thanh niên, các đối tượng công nhân/người lao động, nhân viên văn phòng, gồm:

– Lừa đảo “combo du lịch giá rẻ”.
– Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake, Deepvoice.
– Lừa đảo “khóa SIM” vì chưa chuẩn hóa thuê bao.
– Giả mạo biên lai chuyển tiền thành công.
– Giả danh giáo viên/nhân viên y tế báo người thân đang cấp cứu.
– Chiêu trò lừa đảo tuyển người mẫu nhí.
– Thủ đoạn giả danh các công ty tài chính, ngân hàng.
– Cài cắm ứng dụng, link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen,…
– Giả mạo trang thông tin điện tử, cơ quan, doanh nghiệp (BHXH, ngân hàng…)
– Lừa đảo SMS Brandname, phát tán tin nhắn giả mạo.
– Lừa đảo đầu tư chứng khoán, tiền ảo, đa cấp.
– Lừa đảo tuyển CTV online.
– Đánh cắp tài khoản MXH, nhắn tin lừa đảo.
– Giả danh cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo.
– Rao bán hàng giả hàng nhái trên sàn thương mại điện tử.
– Đánh cắp thông tin CCCD đi vay nợ tín dụng.
– Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng.
– Lừa đảo dịch vụ lấy lại tiền khi đã bị lừa.
– Lừa đảo lấy cắp Telegram OTP.
– Lừa đảo tung tin giả về cuộc gọi mất tiền như FlashAI.
– Lừa đảo dịch vụ lấy lại Facebook.
– Lừa đảo tình cảm, dẫn dụ đầu tư tài chính, gửi bưu kiện, trúng thưởng,…
– Rải link phishing lừa đảo, seeding quảng cáo bẩn trên Facebook.
– Lừa đảo cho số đánh đề.

Một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này được xác định đến từ nhận thức của người sử dụng. Các cuộc tấn công mạng có xu hướng tập trung chủ yếu vào con người thay vì máy móc, thiết bị.

Các hình thức lừa đảo trên không gian mạng được kẻ lừa đảo thực hiện bằng nhiều hình thức khác nhau và ngày càng khó phát hiện, trong đó nhắm vào nhiều nhóm đối tượng, bao gồm: Người cao tuổi, trẻ em, sinh viên, đối tượng công nhân, nhân viên văn phòng… Mỗi nhóm đối tượng ở độ tuổi khác nhau, kẻ lừa đảo thực hiện những hình thức dẫn dụ khác nhau, mục tiêu chung là lấy lòng tin, đánh cắp thông tin người dùng, sau đó chiếm đoạt tài sản giá trị lớn.

03 kỹ năng cơ bản bảo đảm an toàn thông tin cá nhân:

Cục An toàn thông tin khuyến nghị 03 kỹ năng cơ bản để bảo đảm an toàn thông tin cá nhân gồm: Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân; Sử dụng mật khẩu an toàn; Chủ động nâng cao kiến thức bảo mật. 05 hành động không thực hiện gồm: Đăng nhập vào đường link lạ; Cung cấp bất kỳ nội dung gì liên quan đến thông tin cá nhân hoặc thông tin tài khoản ngân hàng; Chuyển bất cứ khoản tiền nào để làm thủ tục vay tiền hoặc chứng minh tài chính; Chuyển bất cứ khoản tiền nào để mua đơn hàng theo yêu cầu của đối tượng; Cung cấp mã OTP cho người khác biết.

Trong trường hợp phát hiện bản thân đã bị lừa đảo trực tuyến, cơ quan chức năng khuyến nghị cần ngay lập tức thực hiện các hành động như: Không tiếp tục gửi tiền và chặn tất cả các liên lạc từ kẻ lừa đảo; Liên hệ ngay lập tức với ngân hàng và tổ chức tài chính của bạn để báo cáo lừa đảo và yêu cầu họ dừng mọi giao dịch; Thu thập và lưu lại bằng chứng, làm đơn tố giác gửi tới cơ quan công an nơi lưu trú; Cảnh báo cho gia đình và bạn bè của bạn về trò lừa đảo này để họ có thể đề phòng những trò lừa đảo tiếp theo có thể xảy ra./.

 

Khi phát hiện bản thân đã bị lừa đảo trực tuyến hãy kịp thời liên hệ đến các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp về an ninh mạng, an toàn thông tin: 1. Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an; hoặc Cục Cảnh sát hình sự (C02) trực thuộc Bộ Công An. Tại mỗi địa phương, liên hệ Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05). 2. Cục An toàn thông tin (AIS), trực thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông. Cục An toàn thông tin là cơ quan quản lý nhà nước và thực thi pháp luật về an toàn thông tin, điện thoại 024 3209 6789; email [email protected]. 3. Bộ Tư lệnh Tác chiến không gian mạng (Bộ Tư lệnh 86), Bộ Quốc phòng Việt Nam. 4. Bên cạnh đó Sở Thông tin và Truyền thông các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tại 63 tỉnh/thành phố là cánh tay nối dài của Bộ Thông tin và Truyền thông tại các tỉnh, thành phố. 5. Hiệp hội an toàn thông tin Việt Nam (VNISA), số điện thoại: 024 62901028; email [email protected]. 6. Các doanh nghiệp an toàn thông tin của Việt Nam: Bkav, VNPT Cyber Immunity, Viettel Cyber Security, CMC Cyber Security, FPT IS, HPT, MISOFT và VNCS… 7. Liên minh tuyên truyền nâng cao nhận thức, kỹ năng bảo đảm an toàn thông tin cho người dân trên không gian mạng do Cục An toàn thông tin (AIS) và Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam (VNISA) chủ trì điều phối cùng 8 đơn vị sáng lập VNPT, Viettel, MobiFone, CMC, Bkav, VNG, TikTok và Cốc Cốc